Het coronavirus houdt ons een spiegel voor en doordringt ons van onze wereldwijde onderlinge verbondenheid. Het dwingt ons bewust te worden van ons eigen gedrag en de impact ervan op het collectief, op de rest van de wereld. We worden uitgenodigd om een innerlijke shift te maken van ego naar eco.
De overheden in de verschillende landen in de wereld volgen hun eigen beleid, ieder vanuit hun eigen cultuur, bewustzijn en leiderschap. Het maakt ook duidelijk hoe het leiderschap en de mensen reageren op eenzelfde crisis laat zien hoe verschillend de impact van leiderschap is. Geïnspireerd op het gedachtengoed van Theory U van Otto Scharmer (en op zijn recente artikel ‘Eight emerging lessons: from coronavirus to climate action’) kun je op twee manieren reageren op deze disruptieve pandemie: constructief en destructief. Dit heeft Scharmer gevisualiseerd in een ‘upper U’ en ‘down U’.
Constructieve aanpak
In een constructieve aanpak daal je als het ware af in de U met een open mind, open hart en open wil: je staat open voor de mening en expertise van anderen, je luistert en bent bereid om dingen echt anders te gaan doen. Met nauwkeurige data en informatie en een open dialoog waarbij ruimte is om het anders te doen dan buurlanden omdat dit beter past bij onze unieke situatie.
Je start met wat Otto Scharmer ‘sensing & feeling’ noemt: je betrekt het hele systeem bij de beeldvorming en oordeelsvorming. Deskundigen vanuit verschillende disciplines en de stem van de burgers zijn vertegenwoordigd. Je luistert en voelt aan wat er wil gebeuren en zet elke dag die stappen die op dat moment nodig en haalbaar zijn.
De werkwijze van het kabinet en de leiderschapsstijl van Mark Rutte met de gecontroleerde verspreiding van het virus zijn hier in grote mate op gestoeld. Ook vanuit het diepe besef dat we simpelweg niet weten hoe de pandemie zich zal ontwikkelen of hoe snel er een vaccin beschikbaar is. We hebben niet eerder met een pandemie van deze omvang te maken gehad, dus we weten het gewoonweg niet. Het enige wat mogelijk is, is elke dag opnieuw aanvoelen wat er wil gebeuren in lijn met de gekozen strategie. Dit is wat Otto Scharmer de ‘presencing state’ noemt, wakker zijn in het hier en nu. Dit vraagt ook steeds om de bereidheid om eerdere plannen los te laten en te laten komen wat er nodig is.
Bijzonder om in Nederland de onderlinge solidariteit te ervaren, de spontane en creatieve initiatieven om elkaar te helpen waaruit het gevoel van onderlinge verbondenheid spreekt. Het is indrukwekkend hoe snel we ons allemaal van de ene dag op de andere aanpassen aan de nieuwe situatie en hoe we versneld het thuiswerken en videobellen en -leren onder de knie krijgen.
Destructieve aanpak
Otto Scharmer laat ook het tegenovergestelde zien in de ‘omgekeerde U’ waarin hij een hele andere mentaliteit beschrijft.
Hier heeft hij het over ‘absencing’ of afwezigheid als tegenpool van ‘presencing’. Mensen zijn uit verbinding met zichzelf en elkaar. Ze denken vanuit een superieure positie dat alles geoorloofd is om anderen te kwetsen. Ze hebben als het ware zichzelf ‘verloren’. Dit is het tegenovergestelde van ‘presencing’ waarbij juist iedereen hetzelfde gevoel van verbondenheid ervaart.
Waar het afdalen van de U wordt doorlopen met een open mind, open hart en open wil gebeurt aan de andere kant juist alles wat tot destructie leidt: we laten ons leiden door de collectieve stem van het oordeel, cynische stem en stem van de angst. In de gedachte van Theory U zijn mensen dan juist niet meer in staat om anders te zien, maar zijn ze als het ware verblind. Otto noemt dat ‘blinding’ als tegenhanger van ‘seeing’. Mensen ontkennen de realiteit en houden vooral vast aan hun bestaande ideeën en oude patronen uit het verleden.
De fase daarna is het ‘desensing’ of ongevoeligheid als tegenhanger van ‘sensing’. Mensen kijken en ervaren niet meer wat anderen denken en voelen. Het hart wordt afgesloten met een compleet gebrek aan empathie en compassie. Zo begint het ‘dehumaniseren’. Je herkent dit vooral door het patroon van zwartmaken en beschuldigen van anderen. Mensen raken verstrikt in hun ‘eigen wereld’.
Trumpiaans?
De ‘omgekeerde U’-mentaliteit lijkt vooral door Trump belichaamd te worden in zijn aanpak van de coronacrisis na aanvankelijke ontkenning. Hij geeft China de schuld en heeft het over een ‘buitenlands virus’. Het nieuws over zijn poging om grote sommen geld te bieden voor exclusieve toegang voor Amerika tot een coronavaccin, ontwikkeld door een Duits biofarmaceutisch bedrijf, hakt er stevig in. America first krijgt ineens een nog negatievere betekenis. Gelukkig sloeg de leiding van het bedrijf het aanbod af, omdat zij de ambitie hebben om de hele wereldgemeenschap te dienen, in plaats van slechts één land. Mede door zijn leiderschap zal de impact van de Coronacrisis groter zijn dan in Europese landen.
Harde reset
De coronacrisis biedt ons allemaal de gelegenheid om te pauzeren en te resetten. We hebben elke dag een keuze om te handelen vanuit ego of vanuit collectieve verbondenheid. Het is een harde reset voor ons allemaal en ik ben oprecht nieuwsgierig met een open mind en open hart naar wat er mogelijk wordt en wat er wil verschuiven tijdens en na deze crisis.
Trage vragen:
- Hoeveel van de reguliere vergaderingen zijn niet zo essentieel als je eerder dacht? Waarom houd jij je bezig met dingen die niet zo essentieel zijn?
- Wat wordt er mogelijk als we vanuit een diep besef van collectieve verbondenheid gaan zijn en doen?
- Wie wil je zijn in deze omstandigheden? Welke rol heb jij op dit moment te vervullen in je gezin, richting werk, vrienden en familie?
Meer artikelen lezen?
Op het blog van Power of Presence publiceren we regelmatig nieuwe artikelen over wendbaar leiderschap, ont-wikkeling van persoonlijkheid, de kracht van aandacht, emotie en in verbinding zijn, en invloed en communicatie.
Foto © Helene Kock | Overig beeld © Power of Presence®
