Tussen stimulus en respons is
er een ruimte.
In die ruimte is er een keuze
om ons antwoord te kiezen.
In onze reactie ligt
onze groei en onze vrijheid.
— Victor Frankl
We worden nu meer dan ooit uitgedaagd om niet primair, maar met intentie en bewustzijn te reageren op de omstandigheden om ons heen. Verontwaardiging met datgene wat je om je heen ziet, is een scheppende kracht voor jouw intentie. Dat is een eerste stap in bewust leven.
Laatst heb ik de nog steeds actuele klassieker uit 1978 De zin van het bestaan van Victor Frankl gelezen waar wereldwijd miljoenen exemplaren van zijn verkocht. Victor is een Oostenrijkse neuroloog en psychiater die de holocaust overleefde. Hij verloor in die tijd zijn vrouw en zijn hele familie. Hij beschrijft de kwellingen in het concentratiekamp. Het is opnieuw weerzinwekkend en onbegrijpelijk om voor te stellen waartoe mensen in staat zijn. Victor ontdekte in het concentratiekamp dat hij ondanks alle langdurige kwellingen, martelingen, honger en angst zelf baas kon blijven van zijn eigen geest dat hem houvast gaf tijdens de gruwelijke jaren. Dit voedde zijn mensbeeld: ondanks alles en iedereen kan een mens altijd nog kiezen hoe je op een situatie reageert en je kunt altijd bepalen wat je voelt en doet aan wat er met je gebeurt. In dit kader is ook het voorbeeld van Mandela beroemd. Mandela besefte dat, als hij bij zijn vrijlating uit de gevangenis de gevangenbewaarders zou blijven haten, hij voor altijd gevangen zou blijven. Hij wilde vrij zijn en liet het daarom los. Vergeving als poort naar vrijheid.
Als we een situatie niet meer kunnen veranderen,
worden we uitgedaagd om onszelf te veranderen.
Alles kan van iemand worden afgepakt
behalve één ding:
de menselijke vrijheid
om jouw houding te kiezen
onder alle omstandigheden,
om je eigen manier te kiezen.
– Victor Frankl
Na zijn vrijlating is zijn methode logotherapie in de jaren 1925-1930 ontstaan: een methode gericht op het vinden van de bedoeling van het leven in alle levensomstandigheden. Hij gaat ervan uit dat leven betekent dat ieder mens een hele persoonlijke bijdrage vindt, oppakt en realiseert. Ook als dit moet worden volbracht als er niets anders is dan ziekte, verlies en lijden.
Actueler dan ooit
Het verhaal en de visie van Victor Frankl zijn actueler dan ooit. We leven in een complexe wereld die veel vragen met zich mee brengt rondom zingeving: wie ben ik? Wat is de bedoeling van mijn bestaan? Wat kan ik doen om richting te geven aan mijn bestaan?
Victor Frankl zegt hierover: het leven stelt zijn eigen vragen. Jij bent vrij om daar antwoorden op te vinden en je bent ook verantwoordelijk voor de oplossingen die je kiest. Anderen de schuld geven van jouw verleden brengt je gewenste toekomst eerder verder weg dan dichterbij. Tussen stimulus en respons bestaat een keuze. We kunnen bewust kiezen hoe we reageren en wat we doen en laten. Dit is gericht op actie en doen. Voordat we tot actie overgaan, kunnen we ook een bewuste keuze maken wie we willen zijn in bepaalde omstandigheden. Wanneer we bewust kiezen wie we zullen zijn, onze power of presence in een bepaalde situatie, zijn we in staat dit te belichamen en deze weg te gaan. Door eerst te kiezen wie we willen zijn in relatie tot een situatie, vraag of relatie, wordt de keuze wat te doen duidelijker.
Een eerste stap is hierbij voldoende in het vertrouwen dat door het zetten van deze eerste stap zich een volgende stap zal aandienen als we luisteren naar de stem van de wijsheid in ons hart.
Trage vragen:
- Wat kun jij doen om bewust te zijn van jouw impulscontrole tussen stimulus en respons?
- Wie wil jij zijn in deze corona-omstandigheden?
- Welke rol zie jij voor jezelf weggelegd richting anderen?
- Welke bijdrage wil jij leveren aan een betere wereld?
- Wat is de eerste stap die je hierbij kunt zetten?
Meer artikelen lezen?
Op het blog van Power of Presence publiceren we regelmatig nieuwe artikelen over wendbaar leiderschap, ont-wikkeling van persoonlijkheid, de kracht van aandacht, emotie en in verbinding zijn, en invloed en communicatie.
Foto © Helene Kock
