Stress is een toenemend probleem. Het geeft veel gezondheidsrisico’s en de kwaliteit van prestaties neemt af. Maar wist je dat stress wordt voor een groot deel bepaald door onze gedachten? We identificeren ons namelijk met gedachten: we zijn onze gedachten in plaats van dat we gedachten hebben.
Een bekende uitspraak luidt: al het lijden wordt veroorzaakt door het denken. Stress veroorzaakt spanning in ons lichaam die voor veel klachten zorgt zoals hoofdpijn, rugpijn en slecht slapen. Het schijnt zo te zijn dat 90% van de hoofdpijn veroorzaakt wordt door spanning. Hoe zorgen we ervoor dat we vitaal en veerkrachtig blijven in een wereld die steeds meer prikkels en eisen op ons af stuurt?
Intelligentie van het hart
We worden er ons meer en meer van bewust dat we voor onze veerkracht naast ons hoofd onze hartintelligentie nodig hebben. De laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar de intelligentie van ons hart door het Hearthmath Institute (HMI). Greg Braden en het HMI hebben aangetoond dat het electromagnetische veld rondom je hart 6000 keer sterker is dan het electromagnetische veld van je brein. Dit is bijna onvoorstelbaar! Hiermee heeft het hart veel potentieel als intelligentiebron.
Ons hartritme varieert continu
Het HMI heeft software ontwikkeld om lichaamsbewustzijn te vergroten en stress te verminderen. De essentie is dat hierdoor het lichaamsbewustzijn en zelfregulering van emoties wordt versterkt door contact met lichaamssignalen via biofeedback van hartslagritme. Hieruit blijkt dat ons hartritme continu varieert. Als we (écht) ontspannen zijn, valt ons hartritme samen met onze ademhaling. Op onze inademing stijgt de hartslag en op onze uitademing daalt de hartslag.
In het geval van een stress situatie zullen we een chaotisch hartritme hebben en in het geval van totale ontspanning een meer harmonieus hartritme. Ons hartritme beïnvloedt de breincentra die te maken hebben met beslissingen nemen, reactietijd, sociaal bewustzijn en de mogelijkheid tot zelfregulatie.
Hartcoherentie bij emotie- en stressmanagement
Als het hartritme samenvalt met onze ademhaling dan spreken we over een hoge hartcoherentie. Als deze niet mooi samenvalt spreken we over een lage coherentie, ofwel een chaotische hartslagvariabiliteit. Hartcoherentie is de mate waarin hart, brein en emoties goed op elkaar afgestemd zijn; het is een sterke indicator van het emotionele welzijn. Fysiologisch gezien is het de mate waarin verschillende systemen, zoals ons immuunstelsel, ons hormoonstelsel en ons zenuwstelsel optimaal functioneren.
Coherentie zorgt voor een verhoogd zelfregulerend vermogen, verbetering van het korte- en lange termijn geheugen, verhoogd vermogen om te focussen, verhoogd vermogen om informatie te verwerken, snellere reactietijd en een verbeterd leervermogen. Het verhogen van deze hartcoherentie leidt dus tot een gezonde emotionele balans. Ons hartslagritme geeft een indicatie van de stand van deze coherentie: het ritme geeft een regelmatig beeld bij positieve emoties, terwijl bij negatieve emoties dit patroon verandert in chaos zoals je kunt zien in onderstaande afbeelding.
Trainen hartcoherentie en effect
Door een bewuste focus op het hart kun je de hartintelligentie benutten. Een snelle en effectieve manier om dit te trainen wordt door het HMI Attitude Breathing genoemd:
- Sluit je ogen en vertraag je ademhaling.
- Verplaats je aandacht naar je hart en voel het kloppen. Concentreer je en stel vast of je het beter voelt wanneer je in- of uitademt.
- Denk vervolgens aan iemand waar je blij voor kunt zijn of blij van wordt en ga terug naar een situatie waarin dat ook gebeurde. Beleef opnieuw deze situatie en voel die blijheid.
Het oprecht en bewust kunnen ervaren van liefde, onbezorgdheid of waardering voor het leven zorgt voor een gezonde hartcoherentie en daarmee ook een gezond lichaam en een gezonde geest. Deze techniek is veel effectiever gebleken dan klassiek mediteren of positief denken. Je kunt met deze techniek beginnen zodra je wakker wordt en deze herhalen tijdens stressvolle gebeurtenissen. Als je probeert dit positieve en ontspannen gevoel zo lang mogelijk vast te houden, kan je lichaam zich in stellen op een hoge hartcoherentie. Hoe hoger de hartcoherentie, hoe hoger de wakkere en ontspannen staat en hiermee ons zelfregulerend vermogen.
Toegang tot de wijsheid van het hart
Een voorbeeld om je hartintelligentie te benutten bij het verminderen van stress in je leven, werkt met de volgende vragen:
- Welke oorzaken herken je van de stress die je ervaart?
Benoem zo eerlijk mogelijk de relaties, omstandigheden of situaties in je leven die je een slepend gevoel van bezorgdheid, angst en frustratie of een diepgevoeld, emotioneel ‘onderbuikgevoel’ van onzekerheid veroorzaken als je eraan denkt. - Wat is je standaardantwoord op stress?
- Welke gewoontepatronen kies je doorgaans bij deze stress?
Denk hierbij aan hard werken, roken of drinken, perfectionisme of zelftwijfel. Het zijn overlevingsmechanismen die over het algemeen gepaard gaan met spanning in je lichaam. - Hoe kan een ander en verstandiger antwoord op je stress eruit zien?
Hierbij kun je de 5 stappen gebruiken om tot je hartintelligentie te komen:
- Focussen: richt je aandacht op je hart. Ga met je aandacht van je hoofd naar het gebied rond je hart.
- Ademen: vertraag je ademhaling. Neem 5 tot 6 seconden voor iedere inademing en ook weer voor iedere uitademing
- Voelen: dring door tot je intuïtie terwijl je rustig blijft ademen en je aandacht in je hart houdt.
- Vragen: stel dan in stilte van binnenuit je vraag. Houd deze vraag kort, zonder inleiding en poespas. Voorbeelden van dergelijke vragen zijn: wat wil er nu gebeuren? Welke rol heb ik te vervullen in deze situatie?
- Luisteren: luister naar het antwoord. Deze antwoorden kunnen verschillende vormen hebben, woorden, beelden, een gevoel of een ingeving. Er is geen goed of fout waarop je je hartwijsheid ontvangt.
Luisteren naar je hart is een richtlijn die iedereen kan helpen om adequaat om te gaan met stress en het reguleren van emoties. Het vraagt wel training, omdat ons brein in onze rationele samenleving vaak meer getraind is dan ons hart.
