We werken in onze leiderschaps- en teamprogramma’s vanuit het gedachtegoed van Transformational Presence, ontwikkeld door Alan Seale. Transformational Presence biedt een manier van kijken waardoor je grip krijgt op een complexe en onvoorspelbare wereld. Met krachtige en eenvoudig toepasbare handvatten en praktische tools versterk je je wendbaarheid als leider.
Vier niveaus van betrokkenheid
We kunnen op vier manieren naar onze dagelijkse ervaringen kijken: vanuit Drama, Situatie, Keuze en als Kans. Deze indeling helpt je de reactie van jezelf en anderen te herkennen op omstandigheden en gebeurtenissen in ons leven. Het biedt ook een eenvoudig en praktisch handvat om betekenisvolle veranderingen aan te brengen bij het benaderen van situaties en omstandigheden. Het kan ons helpen om te bewegen vanuit een plek van hulpeloosheid naar het proactief van inspelen op omstandigheden.
In het Nederlands worden de vier manieren samengevat als het DiSKK model, een acroniem voor de vier niveaus van betrokkenheid: Drama, Situatie, Keuze, en Kans, waarbij de “i” staat voor Informatie. In het Engels wordt dit het DiSCO model genoemd, gebaseerd op de Engelse woorden Drama, Situatie, Choice en Opportunity.
Hoe hanteer je het DiSKK model
Hieronder lichten we de vier niveaus van betrokkenheid toe.
Drama
Drama ligt aan de oppervlakte. Het is het niveau van ‘en toen zei ze dit en toen zei hij dat…’. Je vertelt verhalen over wat er is gebeurd. Op dit niveau van betrokkenheid reageer je vaak impulsief en emotioneel, zonder na te denken over hoe je erop wilt reageren. Op het dramaniveau ligt de nadruk meestal op het vinden van iemand die je de schuld kunt geven. Typische vragen zijn hier:
- Wiens fout is het?
- Hoe kon dit gebeuren?
- Wie geef ik / geven wij de schuld?
Het dramaniveau helpt om stoom af te blazen en je hart te luchten. Als je echter lang in drama blijft hangen, kan dat juist een gevoel van onmacht en hopeloosheid versterken. Dit gevoel gaat gepaard met veel emotie en strijd.
Situatie
Als je voorbij de emotionele triggers bent gekomen, kun je de situatie analyseren en uitzoeken wat je moet doen. Je voornaamste doel is zo snel als mogelijk op te lossen wat er fout is of niet werkt. Je wilt het fixen. Dit is het niveau van het managen en beheersbaar maken van de situatie.
Je aandacht gaat uit naar de feiten en de omstandigheden, het erkennen van wat er eigenlijk gebeurt en van de reeks gebeurtenissen die je daar hebben gebracht. Het belangrijkste aandachtspunt is meestal schadebeperking.
Je bent gericht op de volgende vragen:
- Hoe los ik / lossen wij het snel op?
- Hoe snel kunnen we de situatie weer ‘normaal’ krijgen?
- Hoe kunnen we het zo snel mogelijk ‘fixen’?
In dit niveau blijf je in je eigen cirkel van invloed en kom je vaak tot oplossingen voor de korte termijn. De onderliggende kwesties of oorzaken die nodig zijn voor structurele of fundamentele oplossingen blijven vaak buiten beschouwing.
Keuze
Het niveau van de Keuze nodigt uit tot een bewustzijnsverandering en duurzame verandering. Het gaat hierbij niet om de keuze van de oplossing, maar om de keuze wie je in deze situatie kiest te zijn – welke relatie kies je met wat er gebeurt? Je maakt een bewuste keuze voor wie je wilt zijn; niet op ‘doe’-niveau, maar op ‘zijn’-niveau.
Terwijl je in het niveau van Keuze stapt, is het alsof je een drempel passeert. Zodra je voorbij het willen managen en beheersbaar maken van de situatie stapt, vindt er een verschuiving plaats. Op dit punt realiseer je je dat je mogelijk niet in staat bent te veranderen wat er gebeurt, maar dat je wél kunt kiezen welke verhouding je aangaat met de situatie. Op dit niveau neem je verantwoordelijkheid voor jezelf en je rol in de situatie terwijl die zich ontvouwt. En je kiest bewust de rol die je vanaf nu wilt innemen.
Je richt je op de volgende vragen:
- Wie ben ik in deze situatie?
- Wat is mijn rol in wat er nu gebeurt en/of in het veroorzaken van deze toestand?
- Welke relatie kies ik te hebben in en met deze situatie?
- Wie kies ik / kiezen wij om te zijn?
- Welke rol kies ik te vervullen?
- Welke rol vraagt de situatie mij te vervullen?
- Welke stappen kies ik om verder te kunnen gaan?
De vraag ‘wie kies ik te zijn’ is meestal even wennen. De vraag moet even landen, zodat je van binnenuit de antwoorden kunt laten opkomen. Vaak voel je iets verschuiven in de relatie met hetgeen om je heen gebeurt. Je merkt dat er iets anders belangrijk voor je wordt.
Kans
Op het niveau Kans kijken we vooral naar de mogelijkheden en het potentieel dat voor ons ligt. Hier beseffen we dat de situatie of omstandigheden ons iets te vertellen hebben. Ze wil ons helpen te onderkennen wat niet werkt en wat wil veranderen. Er is een bijzondere relatie tussen drama en kans: hoe groter het drama, des te groter de kans. Het drama is dan een wake-up call, een signaal dat iets wil veranderen of transformeren.
Je richt je op de volgende vragen:
- Welke kans ligt hier?
- Wat wil er gebeuren?
- Welke gelegenheid doet zich voor in wat er gebeurt?
- Wat is de verschuiving die probeert te gebeuren of de boodschap die je aandacht vraagt?
De vraag ‘wat wil er gebeuren’? nodigt je uit om op een ander niveau van bewustzijn waar te nemen. Pas als je een idee hebt van wat er wil gebeuren, stap je terug in het niveau van Keuze. Als je de kans hebt herkend, wat begrijp je nog meer over de rol die je in de toekomst kunt vervullen? Stap dan weer terug naar Situatie om actie te ondernemen. Hoe is je perceptie en besef van wat er gebeurt gewijzigd?
Terwijl je je richt op wat de mogelijkheden zijn, blijf je heen en weer bewegen tussen de niveaus Keuze en Kans. Elke keuze onthult meer over de kans, en hoe meer we ons verdiepen in de kansen, des te duidelijker worden onze mogelijke keuzes. Het gevolg is dat onze perceptie van de situatie verandert waardoor we met nieuwe inzichten en helderheid verder kunnen gaan.
Als we op het niveau van Drama en Situatie blijven steken, leggen we de verantwoordelijkheid buiten onszelf. Als we op het niveau van Keuze en Kans gaan, nemen we de regie weer in eigen hand. Bewust kiezen wie we in relatie tot de situatie willen zijn, geeft ons de kracht los te komen van de strijd en het vermogen om nieuwe omstandigheden en werkelijkheid te creëren.
