Je plek innemen, in je kracht staan, vanuit ontspannenheid en vertrouwen in verbinding zijn met jezelf en anderen is een belangrijk thema bij effectief leiderschap. Tijdens onze team- en leiderschapsprogramma’s kijken we ook systemisch naar dit thema.
In systemisch werk wordt gebruik gemaakt van de ruimte als energetisch of ‘wetend’ veld. In dit veld is ruimte voor ervaringen van eigen onbewuste processen. Door je te verbinden met de energie van het veld, krijg je informatie op een ander niveau van bewustzijn. Met systemisch kijken kom je op diepere en onbewuste lagen die helder maken wat de reden is dat je uit je kracht bent geraakt of onvoldoende in staat bent om je plek in te nemen.
Onderdeel van een groter geheel
Systemisch kijken gaat ervan uit dat ieder mens een schakel is in de keten van zijn systeem. Om de dynamiek rondom je eigen plek te onderzoeken, ligt de bron bij je gezin van herkomst: je familiesysteem. We zijn allemaal afkomstig uit een familiesysteem en in organisaties maken we deel uit van een organisatiesysteem. Een systeem is een gemeenschap die zich over meerdere generaties uitstrekt. De leden zijn allemaal met elkaar verbonden en kunnen onbewust in het lot en de verantwoordelijkheden van de anderen verstrikt raken. In organisaties nemen we onbewust ons hele systeem van herkomst mee: onze plek in de kinderrij en de verstrikkingen die we vaak onderweg hebben opgelopen.
Diepgewortelde patronen
Veel van onze onbewuste overtuigingen, gedragingen en patronen vinden hun oorsprong in het systeem waarin we zijn opgegroeid, ons gezin van herkomst. We hebben bekrachtigende en beperkende patronen uit loyaliteit uit ons gezin meegenomen. Deze diepgewortelde patronen kom je in je huidige leven weer tegen binnen nieuwe systemen zoals je relatie of je werk. Met familieopstellingen kun je deze onbewuste patronen weer zichtbaar maken, doorvoelen. Vaak kun je een andere innerlijke houding aannemen, waardoor je anders gaat kijken naar vergelijkbare gebeurtenissen of relaties.
Systemische principes
Drie systemische principes bieden houvast om systemisch naar een familie of organisatie te kijken:
- Ordening – iedereen heeft een eigen plek binnen de natuurlijke volgorde binnen het systeem
- Erbij horen – ieder heeft recht op een plek
- Balans in geven en nemen – er is een vrije en dynamische uitwisseling van geven en nemen.
Ordening
Er is een sociale orde die recht doet aan de veiligheid en voorspelbaarheid van de leden van het systeem. De personen die eerder in het systeem een plek hadden, hebben voorrang op degenen die er later bijgekomen zijn. Vanuit de orde is er ook een afbakening tussen het ouder- en het kindsysteem. Elk (familie)systeem is een lotsgemeenschap die voortdurend op zoek is naar evenwicht en is verbonden met een grondorde. Dit vraagt dat ieder lid werkelijk een eigen, natuurlijke plek heeft en die vanuit de eigen positie invult. Niemand mag worden vergeten, buitengesloten of niet geëerd.
Een verstoord evenwicht kan doorwerken in het heden en in de toekomst.
Erbij horen
Ieder in het systeem, levend of dood, heeft het recht erbij te horen. Iedereen maakt deel uit van het systeem en blijft erbij horen, ongeacht wat er is gebeurd. Ieder heeft recht op een eigen plek; niemand kan uitgesloten worden. De sterke band met het familiesysteem blijft bestaan, ook als de leden volwassen zijn. Er bestaat een diepe onderlinge loyaliteit tussen de leden van het systeem, die voortkomt uit innerlijke zielsverbondenheid.
Wanneer deze verbondenheid niet wordt gerespecteerd, ervaren leden van het systeem voortdurend vage onrust of onbestemd heimwee.
Balans in geven en nemen
Een (familie)systeem wordt bij elkaar gehouden door de balans van geven en nemen. Gezien vanuit de systemische orde moeten ouders geven en kinderen nemen. Kinderen bereiken een evenwicht van geven en nemen, wanneer zij aan de volgende generatie geven wat zij van de vorige namen.
Als geen recht wordt gedaan aan de ordeningsprincipes, ontstaat er verstoring van de orde. Als binnen het systeem een verwisseling van plek heeft plaatsgevonden, is degene die van plek is verwisseld uit zijn kracht.
Verstrikkingen
Vanuit de principes volgt dat iedereen een eigen, natuurlijke plek heeft. Op het moment dat leden van het systeem niet de plek hebben waar ze ‘horen’, ontstaan verstrikkingen. Een verstrikking is een patroon in een systeem dat belemmerend werkt. Als je niet je eigen plek ingenomen hebt in je familiesysteem, wordt het systeem verstoord wat tot onbalans leidt in zowel privé als in werksituaties.
Het zichtbaar maken van een verstrikking geeft de mogelijkheid hierin verandering te brengen. Om een verstrikking te herstellen, moet de onbalans of verstoring ongedaan gemaakt worden. De juiste en eigen plek innemen in het systeem, is essentieel. Het vinden en innemen van de eigen plek, wijzigt oude remmende patronen waardoor verstrikkingen opgeheven kunnen worden.
Je ouders aannemen
Je bent 50% je vader en 50% je moeder. Je bent immers kind van je ouders. Je beide ouders innerlijk ‘aannemen’ is essentieel voor een kind. Daar hoort bij dat je ouders mogen zijn zoals ze zijn. Als je je ouders innerlijk afwijst, wijs je de ‘natuurlijke ordening’ af. Dit leidt tot onbalans die de basis kan worden voor schuldgevoelens en verstrikkingen.
Je wordt pas echt volwassen als je kind van je ouders durft te zijn.
Els van Steijn – systemisch coach en schrijver van ‘De Fontein – vind je plek’ en ‘maak wijze keuzes’
Familie- of organisatieopstelling
Je kunt als leidinggevende systemische principes gebruiken in het leiding geven aan je team of organisatie. Een andere manier om inzicht te krijgen in de dynamiek in een systeem, zijn opstellingen of constellaties onder professionele begeleiding. In een opstelling maak je verstrikkingen zichtbaar waardoor ze kunnen openen en herstellen. Eenmaal in lijn met de natuurlijke ordening, verandert de innerlijke houding zodat de betrokken persoon – nu in verbinding met het familiesysteem – zich vrij voelt zijn of haar eigen leven in te vullen.
In een opstelling wordt gestart met herinneringen en innerlijke beelden van de betrokken persoon: de subjectieve en persoonlijke indruk van de verborgen dynamiek in het familiesysteem. Dit levert een hypothese van de familiedynamiek op. Van hieruit wordt gezocht naar een beeld om te komen tot een systemisch evenwicht en liefdevolle oplossing waarin ieder lid van de familie of organisatie een juiste plaats en functie heeft. Het systeem wordt dus eerst opgesteld vanuit het oude beeld van de betrokken persoon en eindigt met een nieuw beeld van dat systeem.
Het nieuwe beeld biedt een opening om uit de verstrikking te komen. De betrokken persoon leert om met een nieuwe blik naar het oude te kijken en dit opnieuw betekenis te geven. Hiervoor is het belangrijk dat de betrokken persoon na de opstellling de ruimte krijgt om het laatste, nieuwe beeld in zich op te nemen. Dat beeld geeft hem de mogelijkheid zich anders tegenover zijn familie op te stellen. Energetisch is er als het ware een nieuwe ruimte gecreëerd. Er treedt een verschuiving op in het systeem als gevolg van een verschuiving in je innerlijke beeld. Wanneer het systemische beeld in orde is gebracht, vinden veranderingen vanzelf plaats.
We maken tijdens het leiderschapsprogramma Power of Presence ook gebruik van systemisch werk. Dit draagt bij aan het bewustzijn van de impact die het gezin van herkomst heeft op je huidige leven. In de Power of Presence bieden we een krachtige impuls aan jouw wendbaarheid in leiderschap. Kijk hier voor meer informatie.
