Pop-up teams, tribes, squads, chapters, hubs, communities – er is een groot aantal nieuwerwetse termen in omloop om het verschil aan te geven tussen klassieke vaste teams en tijdelijke teams. In de complexe omgeving waarin we werken, zijn deze dynamische en tijdelijke teams steeds meer aan de orde. Onderzocht is dat een professional gemiddeld in acht verschillende teams tegelijk werkt. Dit doet een beroep op aanpassingsvermogen en vraagt om nieuwe manieren van teamvorming. Harvard professor Amy Edmondson schreef in 2012 het boek Teaming en introduceerde dit begrip naast het door haar geïntroduceerde en inmiddels ingeburgerde begrip psychologische veiligheid.
Wat betekent teaming?
Teaming kun je omschrijven als het in teamverband, vaak in wisselende samenstellingen, zo effectief mogelijk aan een opgave werken. Teaming gaat om teamvorming. Het is een werkwoord om een proces te duiden in plaats van een structuur of statisch gegeven. Het is een proces waarbij groepen onbekenden al doende tot hecht samenwerkende teams worden gesmeed. Teaming gaat over leren, presteren en innoveren. Het verlegt de focus van wat een team is (of zou moeten zijn), naar wat mensen doen terwijl ze proberen onder moeilijke omstandigheden zo effectief mogelijk samen te werken. Teaming vraagt continu aandacht om dynamische vormen van samenwerking in teams optimaal te laten verlopen. Onder grote druk intensief en effectief werken aan je team. Slim, soepel en slagvaardig samenwerken. Vanuit een verbindende spirit. En gebruik makend van minimale structuren. Teaming geeft uiting aan de nieuwe realiteit van samenwerking.
Er is in organisaties in toenemende mate een beweging van een hiërarchisch model naar een decentraal model van een verzameling nauw met elkaar verbonden (semi)autonome teams. Door hun wendbaarheid gelden kleine en dynamische teams als een belangrijk aangrijpingspunt om organisaties wendbaar te maken en vernieuwing te realiseren. Dit stelt eisen aan initiatief, eigenaarschap en ondernemerschap. Medewerkers moeten leren (weer) zelf na te denken en zelf beslissingen te nemen in de onderlinge samenwerking.
Teamfunctioneren ondergeschoven kindje
Ik gun elk team een kickstart in aanwezigheid van een (externe of interne) teamcoach. Het is namelijk niet vanzelfsprekend dat een groep onbekenden met elkaar tot teamresultaten komen. Groepsdynamiek, psychologische veiligheid, bewustzijnsontwikkeling, communicatieve en emotionele vermogens, rolhelderheid, organisatie van taakverdeling en ritme om tot resultaat te komen zijn, zijn vraagstukken die niet vanzelf helder zijn en verlopen. Het valt me op dat hier niet altijd expliciet aandacht voor is. Opleidingsacademies hebben aandacht voor individuele en vakmanschapsontwikkeling, maar teamontwikkeling is veel vaker een ondergeschoven kindje. Net als het opvoeden van kinderen vaak zonder opleiding gebeurt, lijkt er ook van uitgegaan te worden dat nieuwe teams direct in staat zijn tot effectief teamwork.
Continu teamleren
We praten steeds vaker over een lerende of wendbare organisatie waar continu leren en ontwikkelen vanzelfsprekend is. De rituelen bij agile werken stimuleren dit continu leren door dag- en weekstart en een maandelijkse retrospective te integreren in de werkwijze van teams. Nu we steeds vaker in wisselende samenstelling samenwerken in teams, wordt het vermogen van teamleren een steeds belangrijkere competentie voor alle medewerkers. It’s all about the I in the team is een quote die duidelijk maakt dat effectief leiderschap start bij persoonlijk leiderschap. Persoonlijk leiderschap als voorwaarde voor teamleiderschap dus. Een aantal persoonlijke eigenschappen die van belang zijn om effectief teamlid te zijn, zijn onder andere:
- Sociaal en empathisch vermogen – wij perspectief en interesse in het belang van en beleving van de ander.
- Team- en organisatiebelang boven je eigen belang stellen
- Toegankelijk, benaderbaar en openheid in houding en communicatie
Het teamwiel van Martijn Vroemen geeft 6 aspecten weer die voorwaarde zijn voor geïnspireerd samenwerken:
- Motiverende doelen leiden tot uitdaging
- Initiatief tonen leidt tot energie
- Flexibel aanpassen leidt tot ontwikkeling
- Respect voor verschillen leidt tot vertrouwen
- Open communicatie leidt tot helderheid
- Gedeelde verantwoordelijkheid leidt tot verbinding.
Als je in meerdere teams samenwerkt, vraagt dit telkens weer opnieuw aandacht voor deze aspecten. De succesfactoren hangen onderling samen en zijn idealiter in evenwicht. Als één van de succesfactoren onder- of oververtegenwoordigd is, komt er een spreekwoordelijk slag in het wiel.
Teaming is oude wijn in nieuwe zakken: het vraagt een continu proces van teamleren wat ook de essentie bij teamontwikkeling en teamwork. Maar als teaming helpt als nieuwerwets begrip om het belang van teamontwikkeling uit de schaduw te halen en het belang kan benadrukken van voortdurende aandacht voor teamleren, dan ben ik graag bereid het begrip teaming te introduceren in teams en organisaties.
