We leren ons al heel jong allerlei mechanismen aan om met angst en onzekerheid om te gaan. We zoeken hierbij extern houvast bij anderen of in regels waarbij we gericht zijn op zekerheid en duidelijkheid. Extern houvast kun je zien als een beweging van buiten naar binnen: iets vanuit buiten kan mijn gevoel van angst of onzekerheid wegnemen of verminderen. Effectief om leren gaan met angst en onzekerheid, vraagt echter een proces van binnen naar buiten.
Verleden als trigger voor het hier en nu
Angst of onzekerheid is lang niet altijd het resultaat van iets wat in het hier en nu plaatsvindt. Gebeurtenissen in het hier en nu triggeren impactvolle gebeurtenissen uit het verleden waar je op een bepaalde manier mee omgegaan bent. Impactvolle gebeurtenissen uit het verleden ijlen vaak nog lange tijd na als ‘triggerpoint’ in het hier en nu. Een trigger is een mechanisme dat onmiddellijk een respons opwekt of uitlokt in het hier en nu. Een trigger zorgt ervoor dat het lichaam direct de reactie of respons geeft die het vroeger heeft gegeven toen de impactvolle gebeurtenis zich voordeed. In het algemeen uit deze respons zich in de vorm van beschermingsmechanismen met als doel te vechten, vluchten of verlammen. Deze mechanismen gaan gepaard met spanning in het lichaam. Dus ook al ligt de gebeurtenis al vele jaren achter je, jouw lichaam reageert op de ‘trigger-gebeurtenis’ alsof het plaatsvindt in het hier en nu.
Als je om wilt leren gaan met angst en onzekerheid, ligt er in het verleden dus vaak een schat aan informatie. Daarom werken wij in teamcoaching altijd met informatie uit de persoonlijke geschiedenis. Er is zoveel informatie te halen uit gebeurtenissen uit het verleden die nog altijd invloed hebben op je gedrag en overtuigingen in het hier en nu.
Pesten
Ben je bijvoorbeeld vroeger gepest op de basisschool of middelbare school, dan is er vaak nog lange tijd een heftige triggerwerking in het hier en nu. Pesten raakt diep aan de emotionele basisbehoeften van mensen van erbij horen en een eigen plek in het grotere geheel. De impact van pesten is zo groot in het jonge leven, dat je overlevingsmechanismen ontwikkelt om hier mee om te gaan. Zoals onmiddellijk weg te gaan bij het gevoel (ook wel dissociëren genoemd), je terugtrekken of het ontwikkelen van een ‘pleaser’ om het anderen maar zoveel mogelijk naar de zin te maken. Deze patronen ijlen vaak nog jarenlang na totdat je de persoonlijke ont-wikkeling van deze patronen met jezelf aangaat.
Wat je uitzendt, trek je aan
Als je getriggerd wordt op de gebeurtenis uit het verleden, is het gevoel dus in het hier en nu aanwezig. Het verleden is als het ware gemuteerd tot een huidige staat van zijn. Het is een pakket van oude gedachten, overtuigingen, aannames, gevoelens en emoties die je vandaag de dag nog steeds als ‘waar’ ervaart. Buitenwereld is binnenwereld, oftewel wat je in de buitenwereld waarneemt, weerspiegelt jouw binnenwereld vanuit dit pakket van oude overtuigingen en gedachten uit het verleden. Deze energie straal je uit naar buiten in het hier en nu en die energie trekt vergelijkbare situaties aan. Hiermee wordt de relevantie van het verleden voor het heden duidelijk: het verleden blijft je achtervolgen in het heden. Als je de angst of emotie voor het gepest zijn in het verleden niet in de ogen kijkt, blijft deze angst of onzekerheid je achtervolgen.
Het is dus zaak om, zoals ik dat ook wel noem, om ‘onzekerheidsvaardig’ te worden: vaardig worden in het omgaan met angst en onzekerheid. Zodat je niet langer overvallen wordt door de emotie of je automatische reactie van vechten, vluchten of verlammen met het zoeken naar extern houvast, maar in staat bent op een effectieve manier met een situatie die je triggert om te gaan in het hier en nu. Alleen als je de gevoelens en emoties in het hier en nu toe laat, kan de heftigheid van de trigger afnemen.
Vermijden of toelaten?
Mensen streven naar plezier en vermijden pijn. Onze neiging is dan ook om bij het vervelende gevoel of herinnering van gepest zijn zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Echter, als je wilt dat de triggerwerking vermindert, vraagt dit juist om naar het gevoel toe te gaan en dit lichamelijke gevoel en emotie toe te laten als het zich manifesteert in het hier en nu. Als je de pijn van het gevoel en emotie toelaat, kun je ontdekken dat je er vandaag, als volwassene, inmiddels wel toe in staat bent om het gevoel te dragen. Alleen wanneer je je niet verzet tegen dit gevoel of emotie, kan geblokkeerde energie weer gaan stromen. Pas als je kunt zijn met deze angst of onzekerheid in het hier en nu, kan de triggerwerking afnemen en kan je lichaam weer ontspannen. Het helpt om je hierbij door mij of een andere coach te laten begeleiden door een aantal gestructureerde en heel gerichte oefeningen.
Kerncompetentie voor wendbaarheid
Hoe onzekerheidsvaardig ben jij? In de onzekerheid van de coronatijd hebben we des te meer gemerkt hoe belangrijk het is om je triggers te verwerken en intern houvast te vinden met veiligheid in jezelf in plaats van te zoeken naar extern houvast voor jouw fysieke en emotionele veiligheid. Omgaan met angst en onzekerheid is misschien wel dé belangrijkste competentie van de 21e eeuw om effectief om te kunnen gaan met een wereld die steeds complexer wordt. Zeker ook een kerncompetentie voor wendbare leiders.
Masterclass voor teams
Wij hebben een 2-daagse in-company Masterclass Onzekerheidsvaardig ontwikkeld waarin we werken aan het vermogen van jouw (project)team om beter om te gaan met angst en onzekerheid of onzekere omstandigheden. Wil je hier meer over weten? Lees dan hier verder.
Interesse?
Neem dan contact op met Wijnand Schreurs via (06)41747872 of Jacqueline van Onzenoort via (06)51548967. Of stuur ons een mail.
Foto © Helene Kock
