Vorige week was ik het gras aan het maaien en zag ik dat er veel onkruid, distels, paardenbloemen en mos in het gras vermengd was. Ik zag dat het pure en natuurlijke mooie gras verdrukt en soms overschaduwd werd door deze andere planten. Het was hoog tijd om het gras te verticuteren, een mooi woord voor verticaal maaien.
Verticuteren
Bij het verticuteren wordt de gazonbodem en de grasnerf ingesneden en verticaal gemaaid. Hierdoor dringt het mes van de machine een paar millimeter in de grond en neemt hierdoor mos en onkruid weg. Door deze ruimte weer te maken kunnen lucht, water en voedingstoffen weer beter naar de wortels, waardoor het gazon weer opleeft. Daarna kun je de grasmat weer bemesten met zichtbaar een mooie uitwerking op je gras. Kortom, een schoonheidskuur voor je gazon.
Toen ik ging verticuteren, wist ik niet wat mij overkwam. Ik schrok behoorlijk van wat er allemaal los werd gemaakt uit de grond en de berg afval die dit gaf. Er zat nog veel meer onder de grond dan wat ik in eerste instantie kon zien. Juist op de diepere laag werkt verstikkend waardoor de vitaliteit van de grasmat drastisch afneemt.
Verstikking en levenloosheid in organisaties
Terwijl ik bezig was, ging ik via deze metafoor ook naar organisaties en teams kijken. Ik zie op meerdere vlakken een opvallende gelijkenis. Ook in organisaties en in teams zie je soms dat deze niet tot volle bloei komen of dat de vitaliteit of energie uit de teams weg is. De groei en beweging is eruit en nieuwe ideeën of werkwijzen komen terecht op de verstikkende dikke deken van ervaringen uit het verleden. Deze deken van overtuigingen, aannames en vasthouden aan individuele behoeften en of toezeggingen uit het verleden zorgen ervoor dat er geen beweging komt. Ieder nieuw zaadje komt niet door deze deken heen en kan zich zodoende niet in de grond nestelen en tot bloei komen.
Oud zeer
Vaak hoor ik dan ook wel dat het gaat om ‘oud zeer’. Ik vraag dan altijd: hoezo gaat het over oud zeer? Het is nog steeds in het hier en nu aanwezig. De oorsprong van de ervaring kan in de historie hebben plaatsgevonden, maar de effecten ervaren we nog steeds op ieder moment. Als we deze verstikkende oude ervaringen, overtuigingen en dicht geslibde gedachten-gangen niet verticuteren, blijft deze verstikkende viltlaag in het team en de organisatie aanwezig, waardoor de energie niet kan stromen. Hierdoor is er geen ruimte voor frisse lucht, kan er niets nieuws ontkiemen en kan er geen frisse groei en bloei ontstaan. Met als resultaat dat mensen moe worden, ziek worden, relaties verstoord raken en samenwerking niet van de grond komt, dat mensen vertrekken, resultaten naar beneden gaan of dat mensen ongewenst vertrekken.
Verticaal in plaats van horizontaal
Verticuteren is een ondergrondse verticale beweging en dat is precies wat nodig is: met elkaar de diepte in, de onderstroom in, onder de grond de essentie onderzoeken. Hiervoor hebben we de kracht van bewustzijn nodig om lucht te geven aan de vroegere ervaringen en de hieraan gekoppelde overtuigingen.
Vaak merk ik dat als we een overtuiging hebben, we proberen om ook de ander hiervan te overtuigen. Als bijvoorbeeld iemand een verandering niet ziet zitten, proberen anderen hem of haar vaak krampachtig te overtuigen van de voordelen van deze verandering. Dat is voor mij een kenmerk van een horizontale beweging: we zetten de ene overtuiging tegenover de andere overtuiging. Daar komen we vaak niet verder mee, want de mind is gezet (mind-set). Juist dan mogen we de diepte in naar de roots van de overtuiging.
Bewustzijnswerk vraagt chirurgische precisie
Het onderzoeken van een overtuiging is een nauwkeurig en precies werkje. Woorden luisteren nauw en ook de eigen houding en non-verbale energie zijn hierin cruciaal. Persoonlijk bewustzijn van de onderzoeker en herkennen van eigen patronen en overtuigingen, zijn noodzakelijke randvoorwaarden.
Het vraagt om vanuit een open en niet oordelende houding van de ander de essentie van de totstandkoming van de overtuiging te onderzoeken. Oprecht nieuwsgierig zijn naar de oorsprong van de ervaring van de ander en welke gevoelens en emoties dit toen heeft veroorzaakt die in het hier en nu nog steeds aanwezig zijn.
In deze volledige erkenning kan de vastgezette energie in de persoon los worden gelaten, waardoor opluchting en ruimte ontstaat. Hierdoor kan de persoon vanuit een ruimer, losser zelf-bewustzijn anders naar de situatie kijken en inzicht krijgen dat zijn of haar verzet in het heden alleen maar gebaseerd is op oude ervaringen of eerdere angsten.
Op het moment dat deze bewustwording aanwezig is, ontstaat er vanzelf ruimte om anders naar de huidige situatie te kijken en anders te denken en hierdoor anders te handelen.
Psychisch welzijn
Als gevolg van het verticuteren is er lucht en ruimte gekomen in de psyche van de mens. Hierdoor staat hij of zij weer open voor nieuwe ideeën, andere werkwijzen, veranderingen en samenwerking. En dit alles is een uitermate rijpe voedingsbodem voor nieuwe groei, bloei en vitaliteit in het team.
In het leiderschapsprogramma Power of Presence besteden we ruimschoots aandacht aan ruimte maken, bewustzijn en vitaliteit in teams en organisaties. Meer informatie over het programma vindt je op deze pagina. En als je eerst wat meer achtergrond wilt, download dan het gratis e-book Power of Presence. Je ontvangt dan ook zes keer per jaar onze uitgebreide en informatieve nieuwsbrief met blogs, tips en oefeningen waarmee je de power of presence zelf ervaart.
Foto © Helene Kock
